Baner: Praca.pl - Urząd Gminy Świętajno nie odpowiada za treści umieszczone na portalu .

Temat miesiąca

Archiwum Aktualne

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Przyczyny kryzysu

10-01-2021
Autor: Rafał Zwiernik
drukuj

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Przyczyny kryzysu

Trudne emocje

Stereotypowo dzieciństwo i młodość utożsamiane są z okresem największej beztroski i szczęścia. Taki też jest przekaz wielu treści marketingowych. Jednak świat dzieci i młodzieży w rzeczywistości nie zawsze wygląda tak bajkowo.

Na przykład 17 proc. uczniów drugich klas podstawówki, określając swoje emocje i nastrój w minionym tygodniu, wskazało na poczucie smutku – wynika z badania przeprowadzonego w 2022 r. na zlecenie Rzecznika Praw Dziecka.

29 proc. uczniów klas szóstych odwoływało się do tej samej emocji, a do złego stanu zniechęcającego do aktywności aż 32 proc. Jeśli chodzi o licea i technika, to do tego rodzaju apatii przyznało się aż 49 proc. uczniów. Wskazywali one i oni również na przytłoczenie problemami (45 proc.) czy poczucie, że mają wszystkiego dość (44 proc.).

Według innego badania (przeprowadzonego w 2021 r. na zlecenie Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom) trzema najczęściej doznawanymi trudnymi emocjami wymienianymi przez uczniów szkół ponadpodstawowych było zdenerwowanie i rozdrażnienie (72 proc.), zniechęcenie i znużenie (62 proc.) oraz bezradność (57 proc.).

Oczywiście takich emocji doświadcza czasem każdy, ale co powiedzieć, gdy stają się one codziennością lub prowadzą do myśli i prób samobójczych? Najłatwiej powiedzieć, że „kiedyś takich problemów nie było”, a teraz młodzi są „delikatni jak płatki śniegu”. Z tym, że to nieprawda. Kiedyś o tych problemach po prostu się nie mówiło, a więc wydawało się, że nie istnieją.

Przyczyny kryzysu

Tymczasem są one faktem i wywołują je różne czynniki. Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży mogą mieć podłoże genetyczne, biologiczne, społeczne lub rodzinne. Uwarunkowania genetyczne wiążą się z występowaniem zaburzeń psychicznych w rodzinie lub zmianami w DNA, a biologiczne z wpływem somatyki (w dużym uproszczeniu: kwestii działania organizmu) na psychikę lub nadużyciem substancji psychoaktywnych.

Okolicznością stwarzającą ryzyko jest także to, jak dziecko lub młoda osoba funkcjonuje w rodzinie. Przemoc i zaniedbania rodziców są oczywistą drogą do dysfunkcji, ale zaniedbanie dziecka nie musi wiązać się ze skrajną i drastyczną historią. Uczniowie na różnych poziomach edukacji, odnosząc się do kwestii rodziny i czasu wolnego, najgorzej ocenili kwestię czasu.

21 proc. uczniów drugich klas podstawówki nie zgadzało się z twierdzeniem, że rodzice wystarczająco dużo im go poświęcają. Wśród uczniów klas szóstych uważało tak 16 proc., a wśród młodzieży licealnej / w technikum 20 proc. Ważne jest również to, jak młoda osoba odnajduje się społecznie i jak wygląda jej otoczenie.

Wpisują się w to relacje rówieśnicze, ale też sytuacja społeczno-ekonomiczna. Czasami te kwestie mogą się przeplatać. Z badań wynika, że czym gorsza sytuacja materialna młodej osoby, tym gorzej oceniane jest przez nią lub niego poczucie wsparcia od rówieśników. W ostatnich latach spada także średnia liczba bliskich szkolnych znajomości.

W sieci

Na sam koniec zostawiliśmy ważny aspekt, który dotyczy nie tylko młodych ludzi, ale i osób dorosłych. Chodzi o przeniesienie dużej części naszego życia do sfery online, co przynosi ze sobą niestety nie tylko korzyści.

Świat online wpłynął na to, w jaki sposób spędzamy czas wolny. Nie chodzi o to, by „z automatu” potępiać elektroniczną rozrywkę – jest ona przecież już częścią codzienności, szczególnie w przypadku dzieci i młodzieży.

Problem zaczyna się, kiedy bycie online przestaje być częścią, a staje się w zasadzie całością funkcjonowania, a młode osoby korzystają z „rozrywek” takich jak tzw. patostreamy czy pornografia lub czerpią z nierealistycznych wzorców piękna.

Oto przykłady:

31 proc. osób w wieku 16-17 lat deklaruje stałe (w ich odczuciu bez przerwy) korzystanie z mediów społecznościowych. 40 proc. mówi o kilkurazowym dziennym użyciu;

43 proc. dziewczynek stosuje filtry lub inne sposoby na udoskonalenie zdjęcia przed publikacją;

83 proc. uczniów ze szkoły średniej deklaruje, że ich rówieśnicy oglądają pornografię.

Jak polskie dzieci przeżyły pandemię? Jak się teraz czują, co przeżywają, z czym się mierzą? Ilu z nich doświadcza przemocy, czy to ze strony dorosłych, czy też rówieśników? Co robią online? Jak się czują w szkole? Jaka jest sytuacja ukraińskich dzieci, które wraz ze swoimi opiekunami znalazły schronienie w Polsce?

Na te i inne pytań odpowiedziała Renata Szredzińska, socjolożka i neofilolożka, członkini zarządu Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, na bazie wniosków z raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce „Dzieci się liczą 2022”, wydanego przez Fundację Dajemy Dzieci Siłę. Raport powstał dzięki finansowaniu ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości. Zapraszamy Państwa do obejrzenia podcastu na ten temat.